લોકવાર્તાના સંપાદક - પુષ્કર ચંદરવાકરવ

Abstract

ગુજરાતી લોક સાહિત્યમાં પ્રાચીનકાળથી લોકવાર્તા' શબ્દ રૂઢ થઈ ગયો છે. કેટલાક વિધ્વાનો લોકકથા અને લોકવાર્તા શબ્દને એક જ માનીને ચાલે છે. પરંતુ વાસ્તવમાં આ બંને શબ્દોમાં મહદઅંશે ધણી ભિન્નતા રહેલી છે. લોકકથા અને લોકવાર્તા બંને સ્વરૂપે એકબીજા કરતાં ઘણાં જુદા પડે છે. પરંતુ અહીં વાત ‘લોકવાર્તા' ની કરવાની હોવાથી તેની વધુ ચર્ચા ન કરતા સીધા જ લોકવાર્તા સ્વરૂપને જોવામાં આવશે. પુષ્કર ચંદરવાકર પણ લોકકથા' કરતા લોકવાર્તા' શબ્દને વધુ મહત્વ આપે છે. લોકવાર્તાનું સ્વરૂપ ટૂંકીવાર્તાનાં સ્વરૂપ કરતા લોકવાર્તા' શબ્દને વધુ મહત્વ આપે છે. લોકવાર્તાનું સ્વરૂપ ટૂંકીવાર્તાનાં સ્વરૂપ કરતા ધણું ભિન્ન છે. એથી જ શ્રી પુષ્કર ચંદરવાકરે પોતાના એક વ્યાખ્યાનમાં નોંધ્યું છે કે, “ટૂંકીવાર્તા તે લોકવાર્તા નથી. હા લોકવાર્તા ટૂંકીવાર્તા બની શકે, તે ટૂંકીવાર્તાની ગોદમાં સમાઈ પણ જાય, પણ ટૂંકીવાર્તા તે લોકવાર્તા નથી જ. આથી જ બંને સાહિત્ય સ્વરૂપો વચ્ચે તેના સ્વરૂપ-આકાર, વળોટ અને શિલ્પ વિધાન ઇત્યાદિ પરત્વે મૂળભૂત ભેદો છે.”